Drodzy Rodzice!

W terapii logopedycznej bardzo ważna jest systematyczna praca i cierpliwe utrwalanie prawidłowego wypowiadania głosek, które wywołaliśmy już podczas ćwiczeń logopedycznych w poradni.
Przygotowałam zestaw wyrazów, które możecie wykorzystać do utrwalania prawidłowej artykulacji głoski SZ.
Utrwalanie głoski zaczynamy od „rozgrzewki”, którą będą ćwiczenia usprawniające buzię i język. Ćwiczenia te wykonujemy przed lustrem, starannie i powoli, przy otwartej buzi, tak żeby język miał dużo miejsca do poruszania się.

Ćwiczenia usprawniające wargi i język:

Robimy ustami dziubek i uśmiech na zmianę.
Układamy wargi w ryjek, otwieramy go i zamykamy.
Czyścimy językiem zęby z przodu i z tyłu.
Przesuwamy czubkiem języka po górnym podniebieniu –„malujemy sufit w buzi”.
Klaszczemy językiem- naśladujemy jak jadą koniki.
Dotykamy czubkiem języka każdego zęba po kolei ( i każdego miejsca po zębie).
Dziecko trzyma czubek języka przy górnym dziąśle a mama liczy do 10 – język musi wytrzymać w górze!
Przesuwamy czubkiem języka do tyłu zaczynając od górnych zębów – „język zagląda do gardła”.
Możemy przykleić do górnego dziąsła za zębami kawałeczek andruta, cukierka, czekolady i dziecko stara się go oderwać językiem.
Dziecko przytrzymuje językiem przy górnym dziąśle za zębami np.: rodzynkę, płatek śniadaniowy, ryż preparowany lub kawałeczek cukierka.
Zjadamy np.: słone paluszki bez trzymania rekami, posługując się tylko ustami. Nabieramy tylko językiem płatki śniadaniowe z miseczki.

Po ćwiczeniach usprawniających możemy przejść do powtarzania głoski SZ w sylabach.

Pamiętajmy by starannie ułożyć buzię i język do głoski SZ.

1.Wargi są lekko zaokrąglone, ułożone w ryjek.
2.Zęby są zbliżone – między nimi znajduje się wąska szczelina.
3.Czubek języka dotyka do dziąsła za górnymi zębami.

Po starannym ułożeniu buzi i języka powtarzamy sylaby:

SZU, SZU, SZU……………………………………………………………….
SZY, SZY, SZY ……………………………………………………………….
SZO, SZO, SZO ………………………………………………………………..
SZA, SZA, SZA ………………………………………………………………..
SZE, SZE, SZE…………………………………………………………………
SZU, SZY, SZO, SZA, SZE ……………………………………………………

Sylaby możecie też powtarzać w innej kolejności ale należy zwracać uwagę by słychać było głoskę SZ

Gdy głoska SZ będzie już utrwalona w sylabach możemy przejść do powtarzania wyrazów.
Zaczniemy od wyrazów w których głoska SZ znajduje się na początku wyrazu.
Początkowo, gdy jeszcze trudno wypowiedzieć jest wyraz można oddzielać pierwszą sylabę starannie ją wypowiadając. Później gdy słychać już prawidłowo głoskę SZ mówimy cały wyraz.

Oto spis wyrazów, które można wykorzystać do ćwiczeń:
szufla, szuflada, szuwary, szum
szyna, szyba, szynka, szyja, szydełko, szydło, szypułka
szopa, szorty,
szata, szafa, szatnia, szalik, szałwia, szaruga, szarlotka,
szelki, szef, szept, szewc, szeryf

Gdy dziecko dobrze wypowiada już głoskę SZ na początku wyrazu rozpoczniemy utrwalanie jej
w środku wyrazu.

Zaczniemy od utrwalenia w sylabach :
USZU, OSZO, ASZA, YSZY, ESZE, ISZY

Oto przykłady wyrazów:
uszy, kasza, pasza, nosze, kosze, bambosze, kalosze, maszyna, daszek, proszek, groszek, naszyjnik, wujaszek, kieliszek, dyszel, poddasze, leniuszek, wianuszek, paluszek, koszula,
broszura, klisza, wieszak, kieszeń, zacisze

Gdy dziecko opanuje już wyrazy gdzie głoska SZ znajduje się w środku, przejdziemy do utrwalania tej głoski na końcu wyrazów.
Znowu zaczniemy od sylab, które wiele razy będziemy powtarzać:

USZ, OSZ, ASZ, YSZ, ESZ, ISZ

Gdy sylaby będą już ładnie wypowiadane, tak że będzie słychać głoskę SZ, możemy utrwalać tą głoskę w wyrazach :
plusz, tusz, kapelusz, kosz, klosz, dobosz, bambosz, gulasz, mysz, afisz, pióropusz, grosz

Podaję także wyrazy, w których głoska SZ znajduje się przed różnymi spółgłoskami. Powtarzając te wyrazy zwracajcie uwagę by dziecko wypowiadało głoskę SZ starannie, tak by była ona dobrze słyszana.
Powtarzamy wyrazy:
szkoła, szpak, szpilka, szpital, szpony, szpada, szkapa, szkoda, szkodnik, szklanka, szkło,
szlak, szmatka, sznurek, sznurowadło, sztaba, sztandar, sztuka, sztorm, szkatułka, szron, podeszwa, myszka, kiszka, biszkopt, kasztan, poduszka, wierszyk, mieszkanie, muszla, baszta, dorsz, fałsz, marsz, koszt, większy, lepszy, warsztat, bursztyn.

Można pobawić się z dzieckiem w rysowanie obrazków przedmiotów, w których nazwie ukryła się głoska SZ, poszukać obrazków tych przedmiotów w starych książkach i gazetach, powycinać je
i powklejać do zeszytu albo poszukać z dzieckiem takich przedmiotów w otoczeniu. Można też powymyślać różne zagadki, przygotować obrazki do gry w PIOTRUSIA lub MEMO.

Gdy głoska SZ będzie już prawidłowo wypowiadana w wyrazach możemy utrwalać ją w parach wyrazów a następnie w zdaniach.
Oto przykłady:
uszyta koszula, szabla Szymona, pocieszny wujaszek, obszerna szafa, pyszny groszek, pluszowa myszka, nasze kalosze, bursztynowa szpilka, szybki marsz, szklany kieliszek, kosz kasztanów, kosztowny łańcuszek, pyszna szynka, wyszywana koszula, pluszowy kapelusz, obszerna szafa

Razem z dzieckiem można także układać takie pary wyrazów z wyrazów wcześniej podanych.

Możemy też układać z dzieckiem zdania z wcześniej poznanych i przećwiczonych wyrazów.
Dla przykładu podam kilka zdań:

Agnieszka i Mariusz lubią gruszki i jabłuszka.
Mateusz szuka bursztynowej broszki w szufladzie.
Szymon patrzy przez oszroniona szybę.
Pocieszny wujaszek szuka szpilki w szafie.
Mama uszyła koszulę w groszki.
Na wieszaku wisi szafirowy kapelusz.
Szanowany szeryf pałaszuje pyszny groszek.
W szafie stoi szabla Szymona.
Na poddaszu mieszka szpak.
Agnieszka ma kalosze i kapelusz.
Za szybą chodzi mysz.

Jeżeli dziecko opanowało już prawidłową wymowę głoski SZ we wszystkich wyrazach i zdaniach możemy przejść do utrwalania tej głoski w trudnych wyrazach w których znajduje się także głoska S.
Wyrazy te podaję dzieląc je na sylaby bo wtedy łatwiej je starannie wymawiać tak by wyraźnie było słychać głoskę SZ i S.

sza-łas, sze-lest, szan-sa, szo-sa, su-sza, sa-szet-ka, pas-tu-szek, ma-szy-nis-ta, susz, sma-kosz,
kus-tosz, staruszek, suszarka, oszust.

Możemy też układać zdania w których wyrazy będą zawierały głoskę SZ i S. Oto przykłady takich zdań:

Z wieszaka spadła szafirowa sukienka
Sabinka i Szymon szukają spinek do koszuli.
W szopie stoi kosa i szpadel.
Szara myszka zjadła serek.
Staszek słyszał szum wodospadu.

Na koniec kilka krótkich wierszyków. Można je powtarzać, nauczyć się na pamięć, narysować obrazek do wierszyka, opowiadać o czym wierszyk mówi, zadawać pytania i układać zagadki do treści wierszyka.

Szara Myszka
Szara myszka w szafie mieszka
a na imię ma Agnieszka.
Ma w szufladzie trzy koszule
Kapelusze, szelki, sznurek.
Grywa w szachy, pisze wiersze,
Tuszem robi szlaczki pierwsze.
Chętnie szynkę je i groszek,
Kaszę , gulasz, gruszek koszyk.

Śniadanie misia
Przyniosłam z targu w koszyku smacznych rzeczy bez liku.
Lecz cóż dla pluszowego misia gotować na śniadanie dzisiaj?
Czy szczypiorek z gruszką?, szczaw w pietruszką?
Kaszę manną ze szpinakiem? Zielony groszek z puszki?
A może zrobić racuszki? Bułeczkę i szynkę z musztardą?
Nie ! Ugotuję jajka na twardo.

Życzę miłej zabawy z głoską SZ

Opracowała: Magdalena Grunwald

Drogi Rodzicu,

Zapraszam Cię do wspólnych ćwiczeń ze swoim dzieckiem, prezentuję ciekawe ćwiczenia logopedyczne z zakresu motoryki języka, warg, podniebienia miękkiego, żuchwy oraz ćwiczenia oddechowe, oddechowo- fonacyjne i słuchowe. W zależności od wady wymowy, ćwiczenia dostosowane są zarówno do młodszych, jak i nieco starszych dzieciaków. Życzę powodzenia

Ćwiczenia logopedyczne

Ćwiczenia języka:

• wysuwanie szerokiego języka na zewnątrz jamy ustnej,
• klaskanie językiem, naśladowanie głosu konia,
• dotykanie językiem górnych zębów po stronie wewnętrznej, podczas szerokiego otwierania jamy ustnej – zabawa liczenia zębów,
• naśladowanie mycia zębów,
• cofanie języka w głąb jamy ustnej zaczynając od górnych zębów,
• naśladowanie mlaskania,
• „mycie” językiem podniebienia,
• oblizywanie górnej wargi później dolnej,
• wypychanie językiem policzków,
• śpiewanie znanych melodii na sylabach: la, lo, le, lu, ly.

Ćwiczenia warg:

• cmokanie ustami,
• wysuwanie zaokrąglonych warg do przodu (ryjek świnki),
• wydawanie odgłosów:

Krowy – mu, mu,

Kukułki – kuku, kuku,

Sowy – hu, hu, hu,

Psa – hau, hau,

Rybki – plum, plum,

Pukania – puk, puk, puk,

Uderzenia – buch, buch.

• wysuwanie warg do przodu, a następnie naprzemienne ich otwieranie i zamykanie – naśladowanie pyszczka rybki,
• nakładanie dolnej wargi na górna i odwrotnie,
• wymawianie samogłosek i-u, a następnie a, e, i, e, u,o, y,
• dolną wargą zasłonić dolne zęby i odwrotnie górną wargą zasłonić górne zęby,
• dmuchanie przez złączone wargi, lekko wysunięte do przodu.
• układanie warg w kształcie ryjka, a następnie ich rozsuwanie do uśmiechu.

Ćwiczenia podniebienia miękkiego:

• ziewanie (podnoszenie i opadanie podniebienia),
• kaszel z językiem wysuniętym na zewnątrz jamy ustnej, „Chory Miś”,
• chrapanie na wdechu i wydechu,
• wymawianie sylab: ak, ka, ku, aka, oko, uku,
• oddychanie: wdech przez nos, wydech przez usta,
• głęboko wdychamy powietrze nosem, wydychamy ustami (usta cały czas otwarte),
• wdychamy powietrze ustami i wydychamy ustami, nos zatykamy,
• buzia otwarta, czubek języka na dole – energicznie wymawiamy „k”, „u-k”, „ch”, „uch”,
• buzia otwarta – naśladujemy gęganie gąski (pracuje tył języka i podniebienie),
• chrząkanie,
• naśladowanie płukania gardła,
• buzia otwarta, język na dole – chuchamy,
• wciągamy powietrze przez rurkę, przenosimy watkę lub kawałek styropianu na inne miejsce.

Ćwiczenia oddechowe:

• wdech przez nos, (powoli, zapamiętujemy zapach kwiatka) wydech ustami,
• wykonanie wdechu i zdmuchiwanie świeczki (powoli, szybko) na wydechu,
• wykonywanie wydechu wymawiając „s” z jednakową głośnością, (wypuszczanie Powietrza z balonika),
• wykonanie wydechu wymawiając „s” raz ciszej, raz głośniej
• wydmuchiwanie baniek mydlanych przez słomkę,
• zdmuchiwanie płomyka świecy przy zwiększanej stopniowo odległości,
• dmuchanie na kłębuszki waty, papierowe kulki, piłeczki, zawieszone na stelażu waciki, gąbki, zabawki, wiatraczek, chorągiewkę,
• nadmuchiwanie balonów jednym wydechem,
• huśtanie ulubionej zabawki. Dziecko leży na plecach, na brzuchu ma położoną zabawkę, wdech – unoszenie zabawki do góry, wydech opuszczanie zabawki,
• chłodzimy gorącą zupę,
• zdmuchiwanie mlecza,
• odtajanie zamarzniętej szyby,
• dmuchanie na waciki (zawody – kto dalej dmuchnie),
• piłeczki pingpongowe- kto dmuchnie piłeczkę do bramki,
• śmiech:

staruszki – he, he, he

kobiety – ha, ha, ha

mężczyźni – ho, ho, ho

dziewczynki – hi, hi, hi.

Ćwiczenia żuchwy:

• zamykanie i otwieranie domku – szerokie otwieranie buzi, jak przy wymawianiu głoski „a”, zamykanie buzi;
• „grzebień” – wysuwanie żuchwy, zakładanie dolnych zębów na górną wargę i przesuwanie nimi po niej; zakładanie górnych zębów na dolną wargę i brodę (na zmianę) i poruszanie po nich;
• „krowa” – naśladowanie przeżuwania trawy przez krowę;
• guma do żucia – żucie gumy lub naśladowanie tej czynności.

Ćwiczenia słuchowe

Ćwiczenia wrażliwości, pamięci słuchowej, analizy i syntezy słuchowej, słuchu fonetycznego i fonemowego

• rozpoznawanie odgłosów z otoczenia – wszelkich możliwych słyszanych w danej chwili;
• rozpoznawanie odgłosów wywołanych celowo przez prowadzącego (po uprzednim zapoznaniu się z nimi);
• rozpoznawanie głosów zwierząt, pojazdów lub sprzętów gospodarstwa domowego nagranych na płycie;
• zabawa „Kto zawołał?” – rozpoznawanie głosu wołającej osoby;
• zabawa w odnajdywanie ukrytego grającego przedmiotu;
• wyodrębnianie wyrazów w zdaniu – ilość wyrazów można zaznaczać ilością odkładanych przedmiotów, np. klocków;
• liczenie sylab w wyrazach;
• rozpoznawanie początkowej lub końcowej głoski w wyrazach;
• wyodrębnianie danej, umówionej sylaby z ciągu różnych sylab wypowiadanych przez prowadzącego (da ma wa za ka da ga ta dama wa za ka ga ta);
• wyodrębnianie wyrazu rozpoczynającego się daną, umówioną głoską z ciągu różnych wyrazów
• wypowiadanych przez prowadzącego;
• zabawa w szukanie rymów do danego wyrazu.

Ćwiczenia oddechowo – fonacyjne

• zabawy z samogłoskami, np.: powolny głęboki wdech – ręce unoszą się w górę, powolny długi wydech wraz z fonacją aaaaaaaaaa…. lub oooooooo…. lub uuuuuuuu…
• ręce opadają na dół („syrena alarmowa”), to samo, tylko zamiast ruchu rąk, jednoczesne z wydechem i fonacją rysowanie ślimaczków, wężyków lub dowolnych obrazków;
• zabawy ze spółgłoskami, np.: naśladowanie odgłosów otoczenia
• szumiący wiatr: szszszszsz…, szeleszczące liście: sz, sz, sz, sz, syczący wąż: sssssssss….., wypuszczająca parę lokomotywa: f, f, f, f, fffffffffffff….., jadąca lokomotywa: cz, cz, cz, cz, bzyczenie osy: zzzzzzzzzz…., piłowanie drewna: ż, ż, ż, ż;
• wymawianie na wydechu ja najdłużej dowolnej samogłoski;
• zawody – kto wymieni więcej na jednym wydechu – np.: imion, kolorów, zwierząt, kolejnych liczb itp.;
• śpiewanie prostych znanych piosenek lub improwizowanie własnych.

Opracowała: Sylwia Krakowiak